ویتامین K یکی از ریز مغذی‌های ضروری برای بدن است که همانند سایر ویتامین‌ها نقشی اساسی در عملکرد صحیح و سلامت بدن و روند مناسب اعضای بدن در کارکرد خود دارد. البته لازم به ذکر است که این ویتامین در انعقاد خون نیز بسیار اثر گذار است. اما ویتامین K دیگر چه مزایایی برای بدن فراهم می‌آورد؟ این ویتامین در چه مواد غذایی یافت می‌شود و بهترین راه مصرف ویتامین K چیست؟ آیا کمبود این ویتامین می‌تواند خطراتی جدی را برای سلامتی به همراه داشته باشد؟

ویتامین K چیست؟

ویتامین K تنها در یک ریز مغذی خلاصه نشده و به گروهی از ویتامین‌های مجلول در چربی گفته می‌شود که در انعقاد خون، سلامت و متابولیسم استخوان‌ها و تنظیم سطوح کلسیم خون نقشی اساسی دارند. ویتامین K1 (فیلوکینون) نوع اول و اصلی ویتامین K است که در منابع غذاییی گیاهی یافت می‌شود. نوع دوم، ویتامین K2 (مناکینون) نام دارد که بیشتر در منابع غذایی حیوانی و غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود.

فواید ویتامین K در انعقاد خون

ویتامین K در بدن به عنوان یک مکمل آنزیمی عمل می‌کند. مهم ترین آنزیمی که عملکرد صحیح آن وابسته به وجود این ویتامین است، آنزیم پروترومبین (Prothrombin) نام دارد که به نام فاکتور انعقادی ۲ (Clotting Factor II) نیز شناخته می‌شود؛ درواقع، به دلیل وجود این آنزیم است که ویتامین K به عنوان ویتامین انعقاد خون معروف شده است.

این آنزیم در ایجاد لخته و انعقاد خون در هنگام خونریزی های داخلی و خارجی نقش دارد. ویتامین K همچنین به عنوان مکمل آنزیمی برای آنزیم دیگری به نام استئوکلسین (Osteocalcin) عمل می کند که احتمالا در متابولیسم استخوان‌ها و رسوب مناسب کلسیم در آنها نقش دارد.

فواید ویتامین کا در سلامت قلب

ویتامین K ممکن است با جلوگیری از معدنی شدن خون به حفظ فشار خون پایین‌تر کمک کند که در نتیجه آن، قلب قادر خواهد بود خون را با راحتی و آزادی بیشتر  در رگ‌ها پمپاژ کند. معدنی شدن خون در نتیجه افزایش سن به صورت طبیعی رخ خواهد داد و یکی از فاکتورهای ریسک اصلی بیماری‌های قلبی به حساب می‌آید. علاوه بر سلامت قلب، نشان داده شده است که مصرف کافی ویتامین K می‌تواند ریسک سکته مغزی را نیز تا حد زیادی کاهش دهد.

ویژگی ویتامین K در بهبود سلامت دندان‌ها‏

تحقیقات بر روی حیوان‌ها نشان داده است که ویتامین K2 می‌تواند باعث بهبود سلامت دندان‌ها شود؛ مسئله‌ای که با توجه به نقش ویتامین K بروی سلامت استخوان‌ها چندان دور از ذهن نیست. یکی از پروتئین‌های تنظیم کننده اصلی در سلامت دندان‌ها که استئوکالسین نام دارد و همچنین برای سلامت استخوان‌ها نیز بسیار اساسی به شمار می‌رود، توسط ویتامین K2 فعال سازی می‌شود.

ویتامین K و درمان پوکی استخوان

تحقیقات در مورد تاثیرات مصرف مکمل های ویتامین K در جلوگیری از پوکی استخوان (Osteoporosis) و بیماری های عروق کرونری قلب جریان دارد و هنوز نتیجه‌ای قطعی در این زمینه به دست نیامده است.

با این حال، یک تحقیق معتبر در کشور ژاپن نشان داد که مصرف مکمل های ویتامین K ممکن است باعث کاهش خطر شکستگی لگن و ستون فقرات در خانم‌ها پس از سن یائسگی گردد. از این رو، درمان با مکمل های ویتامین K در ژاپن و برخی کشورهای شرق آسیا در مورد پوکی استخوان انجام می پذیرد اما سازمان غذا و داروی آمریکا این درمان را توصیه نمی‌کند.

کمبود و نحوه مصرف قرص ویتامین K

خوشبختانه، کمبود ویتامین K به ندرت در افرادی که از رژیم تغذیه مناسب پیروی می‌کنند اتفاق می‌افتد، زیرا همانطور که عنوان شد، این ویتامین با مقادیر مناسبی در بسیاری از سبزیجات و غذاهای گیاهی موجود است. با این حال، کمبود این ماده می تواند باعث اختلال در سیستم انعقاد خون گردد. این اختلال به صورت افزایش زمان بند آمدن خون خود را نشان داده که در زبان پزشکی به نام Prothrombin Time یا PT شناخته می شود.

میزان مورد نیاز روزانه ویتامین K براساس سن و جنس افراد متفاوت است. مثلا در حالی که نوزادان به تنها ۲ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند، زنان بالغ باید حدود ۹۰ و مردان بالغ حدود۱۲۰ میکروگرم از این ویتامین را دریافت نمایند. نصف لیوان استاندارد کلم بروکلی پخته شده حاوی ۱۱۰ میکروگرم ویتامین K می باشد که تقریبا معادل نیاز روزانه مردان بالغ می باشد.

البته باید توجه داشت که همه ویتامین K موجود در غذای مصرف شده، جذب بدن نمی‌گردد و از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، برای جذب بهتر باید به همراه غذاهای حاوی چربی مصرف شود.

کلام آخر

ویتامین K یک ویتامین محلول در چربی است که خواص زیادی برای سلامتی دارد. این ویتامین نقش بسزایی در انعقاد خون و سلامت استخوان دارد. دو نوع ویتامین K1 و K2 انواع اصلی ویتامین K را تشکیل می‌دهند. ویتامین K1 بیشتر در منابع غذایی گیاهی یافت شده و منابع غذایی حیوانی بیشتر ویتامین K2 را شامل می‌شوند. کمبود ویتامین K بسیار نادر است اما می‌تواند در برخی نوزادان یا افراد مبتلا به بیماری‌های خاص رخ دهد. با یک رژیم غذایی سالم می‌توان میزان مورد نیاز بدن از این ویتامین را تامین کرد و مصرف مکمل‌های آن مثل قرص ویتامین K بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.