دیابت ملیتوس (شیرین) چیست؟

ديابت‌ مليتوس از گروه بيماريهاي متابوليك بوده که يك اختلال چند عاملی است. مهم ترین شاخص در این بیماری افزايش مزمن قند خون (هایپرگلایسمی) است که علت اصلی بروز آن ناشي از اختلال در ترشح، اختلال در عمل انسولين و يا هر دو عامل می باشد.

در بیشتر بیماران اختلال در متابوليسم كربوهيدرات، چربي و پروتئين نیز وجود دارد.

روند بروز بیماری

در بدن یک انسان طبیعی جهت تولید، مصرف و ذخیره انرژی نیاز به هورمون های انسولین و گلوکاگون می باشد که هر دو هورمون توسط پانکراس (غده لورالمعده) تولید می شوند.

انسولین هورمونی است که عملکرد ذخیره سازی (آنابولیک) دارد و زمانیکه فرد از مواد خوراکی یا غذائی استفاده می کند در بدن ترشح شده و در نهایت منجر به :

گرچه برای دیابت، درمان قطعی وجود ندارد اما می توان آن را کنترل کرد و عوارض آن را به حداقل رساند. همواره بهترین درمان برای این بیماری، پیشگیری از آن است. در سال های اخیر شیوع این بیماری در جهان رو به افزایش بوده و در ایران نیز همین روند وجود دارد.

انواع دیابت

دیابت نوع 1

در این بیماری معمولا سیستم ایمنی بدن فرد، نسبت به سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس واکنش نشان داده و شروع به تخریب آن می نماید. به این اتفاق اصطلاحا بیماری خودایمن گفته می شود. در نتیجه با گذشت زمان از میزان انسولین تولید شده در بدن فرد کاسته شده و در نهایت تولید آن متوقف می شود. حدود 10 تا 15 درصد از بیماران دیابتی به این نوع از بیماری مبتلا هستند. از نظر گروه های سنی معمولا شیوع این بیماری در کودکان و نوجوانان بیشتر است اما امکان بروز آن در تمامی گروه های سنی وجود دارد. از جمله مهم ترین علائم بالینی این بیماری می توان به پرنوشی (زیاد خوردن آب)، پر ادراری (افزایش حجم ادرار)، پرخوری (افزایش تمایل به مصرف مواد غذائی)، تاری و کاهش دید اشاره نمود. در 25% از این بیماران ممکن است کتواسیدوز بروز نماید.

کتواسیدوز یکی از عوارض حاد دیابت است که به دلیل کاهش مقدار انسولین مصرفی یا فراموش کردن مصرف انسولین، بیماری یا عفونت و … روند بیماری دیابت دچار تغییرات شدیدتری می گردد که در نهایت منجر به بروز:

می گردد که در صورت عدم درمان سریع می تواند برای بیمار خطرناک باشد. برای درمان این بیماری و رفع عوارض بوجود آمده فرد باید هر چه سریعتر به مراکز درمانی یا مراکز بیمارستانی ارجاع داده شود.

دیابت نوع 2

شايع ترين نوع ديابت است که بيش از 90% كل افراد مبتلا به ديابت در سراسر جهان مبتلا به اين نوع ديابت هستند. بیشتر مبتلایان به این نوع دیابت در سن میانسالی اما متأسفانه سن بروز آن در جهان رو به کاهش است. در این نوع دیابت، غده لوزالمعده در ابتدا انسولین کافی تولید می نماید اما وضعیتی به نام مقاومت به انسولین، مانع از عملکرد صحیح آن در بدن می شود.

شیوع دیابت نوع 2 به سرعت در حال افزایش است که از مهم ترین دلایل آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

علاوه بر موارد ذکر شده، استعداد ژنتیکی نیز در بروز این بیماری نقش داشته و در صورتیکه یکی از بستگان درجه 1 (پدر، مادر، برادر یا خواهر) به این بیماری مبتلا باشد احتمال بروز آن در فرد بیشتر خواهد بود. بنابراین در نظر گرفتن موارد فوق می تواند در راستای پیشگیری از بروز این بیماری موثر باشد.

بنابراین افرادیکه سابقه یکی از موارد زیر را دارند باید برای بررسی بیماری دیابت تحت نظر پزشک باشند:

عوارض جدی دیابت ملیتوس

ديابت مليتوس علت اصلي بيماري نارسائی کلیوی، نابينايي و قطع پا به دلايل غير ترومايي است و علت اصلي مرگ در ديابت، بيماري‌هاي قلبي عروقي است.

ديابت پنجمين علت مرگ و مير در جوامع غربي بوده و بيماريزايي اين عارضه، چه از نظر هزينه درماني و چه از جهت از كارافتادگي، بسيار بالا و يكي از عمده‌ترين مسايل بهداشتي و درماني انسانها بشمار مي‌رود.

اغلب بيماران اين نوع ديابت چاق هستند و بيماراني هم كه طبق معيار تعيين شده چاق نباشند، در ناحیه شكم تجمع چربي دارند.

شيوع ديابت نوع 2 روز به روز افزايش مي‌يابد، زيرا اگر چه توارث در اين بيماري نقش زيادي دارد، اما عوامل محيطي نيز اثر چشم‌گيري در بروز آن دارند. زندگي صنعتي و شهر نشيني عامل اصلي افزايش تعداد مبتلايان به اين بيماري است.

کنترل دیابت نوع 2

دیابت حاملگی

ديابت حاملگي با شيوع 4/5% يكي از عوارض شايع دوران حاملگي است که عوارض جدي روي مادر و جنين دارد. این بیماری در سه ماهه دوم یا سوم حاملگی رخ می دهد. بروز این بیماری مربوط به هورمون هائی است که توسط جفت در بدن مادر تولید می شود.

نکته مهم در این نوع دیابت آن است که آزمایش های معمول و روتین مانند FBS (اندازه گیری قند خون ناشتا) برای این نوع دیابت کارائی ندارد بنابراین بررسی و تشخیص این بیماری تحت نظر پزشکان متخصص زنان صورت می گیرد.